Klima dhe moti në botë po ndryshojnë çdo ditë e më shumë dhe vitet e fundit kjo dukuri ka marrë përmasa edhe më të mëdha. Temperaturat globale po vazhdojnë të rriten, shpërndarja e reshjeve të shiut po ndryshon në hapësirë dhe kohë, si dhe ngjarjet ekstreme të motit po bëhen më të shpeshta.
Variacione të tilla të klimës ndikojnë në shumë sisteme natyrore, njerëzore apo ekonomike, duke lënë pasoja negative në to.
Tirana, si qendra më e madhe ekonomike, administrative, politike, sociale dhe kulturore e Shqipërisë, ka qenë subjekt i ndryshimit dhe rritjes së shpejtë në dy dekadat e fundit. Përveç ndryshimeve ekonomiko-sociale, kryeqyteti po përjeton ndryshime të mëdha edhe në klimë. Kohët e fundit, temperaturat janë rritur, e si rrjedhojë edhe dukuritë ekstreme të motit.
Ngjarje të tilla të motit duke i kombinuar me rritjen e shpejtë të zonave urbane dhe betonimin e tokës natyrore në qytet, janë shkaktarë të përmbytjeve në rritje, erozionit buzë lumenjve, trafikut të vonuar, rritjes së shpenzimeve për ftohje gjatë verës, rritjes së nevojës për shërbime shëndetësore dhe një nevojë urgjente për të bërë një planifikim “ të zgjuar” të qytetit.
Në një studim të viteve të fundit, janë vlerësuar ndikimet e ndryshimeve klimatike në sektorët e ndryshëm të qytetit si dhe përshkruhen disa veprime që duhen ndërmarrë për të menaxhuar këto rreziqe.
Studimi tregoi se valët e të nxehtit apo thatësira në verë, si dhe shirat e rrëmbyeshëm në dimër (përmbytjet) janë ngjarjet më të shpeshta të motit që shkaktojnë probleme në Tiranë.
Gjithashtu, rezultoi se sektorët më të prekur përfshinin;
- Shëndetin publik, si gjatë valëve të të nxehtit ashtu dhe gjatë shirave të rrëmbyer;
- Transportin, sidomos gjatë reshjeve të mëdha, shoqëruar me përmbytje;
- Furnizimin me ujë dhe kanalizimet gjatë valëve të nxehtit dhe thatësirave;
- Infrastrukturën sociale, gjatë valëve të nxehtit dhe thatësirave;
- Ndërtesat, gjatë nxehtësive dhe reshjeve;
- Hapësirat e gjelbra dhe biodiversiteti;
- Cilësinë e ajrit gjatë verës (nxehtësia përkeqëson ndikimet negative të trafikut të dendur) etj.
Në bazë të këtyre rezultateve, në vitin 2015 u hartua një raport për përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike në Tiranë me ndihmën e GIS dhe Bashkisë së Tiranës.
Në raport përshkruhen disa nga masat e përshtatjes për çdo zonë të kryeqytetit të marrë në studim. Shumica e këtyre masave përfshijnë masa strukturore (pra strukturat e gjelbra, sistemin e ujit, strukturën urbane dhe projektimin e ndërtesave). Si dhe disa masa të tjera si për shembull, korridoret ekologjike (V-J & L-P), korridore për ventilimin e ajrit, zonat me hije me kënd të lartë për këmbësorët, sistemi i transportit miqësor ndaj mjedisit, rehabilitimi i brigjeve të lumenjve, parandalimin e përmbytjeve dhe habitate ekologjike që sigurojnë biodiversitet më të pasur.
Përveç masave strukturore të përmendura më sipër, Bashkia e Tiranës duhet gjithashtu të ndjekë masa jo-strukturore të tilla si fushatat e ndërgjegjësimit publik, bashkëpunimin midis departamenteve dhe ndarjen e informacionit, vëzhgim më të mirë të ngjarjeve ekstreme të motit dhe të përqafojë zhvillimet teknologjike, për të përballuar impaktet negative të ndryshimeve klimatike. Por, fatkeqësisht deri në ditët e sotme, masat e propozuara në raport, nuk janë zbatuar, por janë lënë në harresë.
Prof. Dr. Jamarbër Malltezi; Prof. Dr. Romeo Hanxhari
