Infrastruktura e transportit, duke përfshirë rrugët, aeroportet dhe tunelet, luan një rol vendimtar në jetën tonë të përditshme. Megjithatë, ajo nuk është e paprekshme nga efektet e ndryshimeve klimatike. Në fakt, ajo jo vetëm që kontribuon drejtpërdrejt në ndryshimet klimatike duke mundësuar lëvizshmërinë e mjeteve të shumta që vihen në punë përmes motorëve me djegie të brendshme dhe për pasojë janë përgjegjëse për shkarkimin e sasive të mëdha të CO2, por është dhe mjaft e ndjeshme ndaj ndikimeve të saj.
Për më tepër, ngjarjet ekstreme të motit, të intensifikuara nga ndryshimet klimatike, përbëjnë një kërcënim të madh për infrastrukturën e transportit. Zonat e përmbytjeve, për shembull, mund të mbingarkojnë rrugët dhe terminalet e autobusëve, duke ndërprerë rrjetet e transportit. Valët e të nxehtit mund të shkaktojnë kontraktim të asfaltit, duke i bërë ato të pasigurta për përdorim dhe duke kërkuar riparime të kushtueshme.
Ngjarje të tilla ekstreme të motit, jo vetëm që rrezikojnë funksionalitetin e infrastrukturës së transportit por rrisin gjithashtu kostot e mirëmbajtjes dhe riparimit. Pasojat e mirëmbajtjes së pamjaftueshme ndërlikohen nga ndryshimi i klimës, i cili po përshpejton keqfunksionimin e infrastrukturës, veçanërisht me shtimin e përmbytjeve, të nxehtësisë ekstreme dhe stuhive intensive.
Në muajin korrik, Ministria e Infrastrukturës, Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor në Kosovë ka ndërmarrë masa për të ndaluar qarkullimin e automjeteve të transportit të mallrave me peshë mbi 7.5 tonë në rrugët nacionale dhe rajonale gjatë periudhave me temperatura të larta. Kjo masë është marrë me qëllim mbrojtjen e rrugëve nga dëmtimet potenciale që mund të vijnë si pasojë e temperaturave të larta.
Pjesa më e madhe e infrastrukturës është projektuar për një mjedis që nuk ekziston më, duke qënë se tejkalohet niveli i reshjeve, profilet e temperaturës, ngjarjet ekstreme të motit dhe intensiteti i stuhive, për të cilat këto sisteme janë projektuar dhe ndërtuar.
Kërkimet më të fundit tregojnë se cenueshmëria e sistemit kombëtar të transportit, sistemit të shpërndarjes së energjisë, objekteve të trajtimit të ujit dhe infrastrukturës së hidrocentraleve do të rritet ndjeshëm gjatë dekadës së ardhshme për shkak të ndryshimeve klimatike.
Për sa i përket ndërtimeve të infrastrukturës dhe të rrugëve për të realizuar qëndrueshmërinë dhe shfrytëzimin në një jetëgjatësi të caktuar të objekteve, në metodën e projektimit, e cila përfundon me zbatimin e veprës, merren parasysh shumë kushte dhe kondita kryesore që emërtohen “kushtet e projektimit”. Konkretisht, në punimet e rrugëve, kanalizimeve, pusetave, tombinove, etj., fillimisht studiohen dhe merren parametrat gjeologjikë të terrenit ku do të ngrihet vepra. Gjithashtu, merren parasysh faktorë si ngarkesat që do të ushtrohen mbi këto rrugë, intensiteti i lëvizjeve, si dhe ndikimet urbanistike të zonës.
Një nga kushtet themelore është edhe ndikimi i klimës së vendit. Merren në konsideratë regjistrimet shumëvjeçare të temperaturave, nga më të ulëtat, te më të lartat. Kjo ka rëndësi sepse brenda fashës së këtyre temperaturave ndodhin dhe fenomenet e lagështisë, ngricave, dëborës dhe thatësirës. Duke u studiuar këto në mënyrë të detajuar, përcaktohet edhe lloji e cilësia e materialeve që do të përdoren.
Konkretisht, në rrugë përdoren (kryesisht) materiale të tilla si çeliku, çimentoja dhe asfalti. Në vendet me temperatura të larta, për përgatitjen e asfaltit zgjidhet një tipologji e veçantë bitumi që pikën e zbutjes duhet ta ketë më të lartë se temperaturat e vërejtura. Kjo bëhet që bitumi të mos zbutet dhe rrjedhë, sepse në të kundërt, çon në deformimin dhe çarjen e pjesëve të asfaltuara, duke qenë se bitumi klasifikohet si lëndë lidhëse.
Kjo praktikë ndiqet edhe për materialet e tjera për t’i bërë ato sa më rezistente ndaj kushteve klimatike.
Ndryshimi i klimës mund të ketë ndikime negative të shumëfishta në sigurinë, performancën dhe jetëgjatësinë e urave ekzistuese. Në raste ekstreme, mund të rezultojë në humbjen e disa urave për shkak të temperaturave ekstreme, niveleve të larta të ujit dhe intensitetit vërshues të përmbytjeve, si dhe rrezikut të zjarreve.
Për të siguruar qëndrueshmërinë e urave nga pikëpamja e ndryshimit të klimës dhe sfidave që paraqet ky ndryshim, është thelbësore t’i jepet përparësi mirëmbajtjes dhe rikonstruksionit të duhur. Inspektimet dhe mirëmbajtja e rregullt mund të ndihmojnë në identifikimin e dobësive të mundshme dhe në adresimin e tyre të menjëhershëm. Riparimi i urave ekzistuese me karakteristika dhe materiale rezistente ndaj klimës mund të rrisë aftësinë e tyre për t’i bërë ballë ndryshimeve të kushteve klimatike.
Gjatë projektimit dhe ndërtimit të urave të reja, është thelbësore të merren parasysh ndryshimet klimatike. Ndjekja e kodeve dhe teknikave të përditësuara që marrin parasysh ndikimet e parashikuara të ndryshimeve klimatike mund të ndihmojnë në krijimin e urave që janë më fleksibël ndaj temperaturave ekstreme, niveleve të përmbytjeve dhe zjarreve.
Planifikimi dhe Projektimi i Infrastrukturës Rezistente ndaj Klimës
Kur bëhet fjalë për infrastrukturën rezistente ndaj klimës, planifikimi dhe dizajni i kujdesshëm janë thelbësorë. Këto procese përfshijnë masat e përshtatshmërisë klimatike dhe të rezistencës për të siguruar që infrastruktura të përballojë sfidat e paraqitura nga ndryshimi i klimës. Duke përdorur qasje tolerante dhe adaptive, ne mund të reduktojmë në mënyrë efektive kostot duke llogaritur pasiguritë në parashikimet e modelit klimatik.
Ndikimi i ndryshimeve klimatike në infrastrukturë nënvizon nevojën kritike për përshtatje. Ndërsa jemi dëshmitarë të efekteve në rritje të ndryshimeve klimatike, bëhet gjithnjë e më e qartë se qëndrueshmëria e infrastrukturës është thelbësore për minimizimin e dëmeve dhe frenimin e kostove që lidhen me ngjarjet e lidhura me klimën.
Nëse kthejmë vëmendjen drejt faktorit natyror, është e rëndësishme të theksojmë rolin e shkencës së gjeologjisë në sektorin e ndërtimit. Gjeologjia nuk studion vetëm shtresat më të thella, por edhe faktorët atmosferikë sipërfaqësorë që ushtrojnë ndikim mbi këto struktura ose depërtojnë në thellësinë e tyre. Rritja e temperaturave ndikon në kompaktësinë e terrenit dhe të shtresave nëndheshme, duke shkaktuar bymim dhe varfërim të vetive fizike. Për këtë arsye, në të ardhmen duhet t’i kushtohet më shumë vëmendje projektimit të ndërteseve që i përshtaten kushteve gjeofizike të pritshme.
Thotë: Inxhinieri i ndërtimit, Hektor Kusaku, për Klima.al
Modelet e ndryshimeve klimatike ofrojnë parashikime por e ardhmja është në thelb e pasigurt. Duke përqafuar fleksibilitetin dhe strategjitë përshtatëse të projektimit, ne mund të planifikojmë për një sërë skenarësh të mundshëm klimatikë, duke reduktuar rrezikun e dështimit të infrastrukturës.
Për të siguruar një të ardhme të qëndrueshme, është thelbësore të përfshihen konsideratat e ndryshimeve klimatike në planifikimin, projektimin dhe menaxhimin e infrastrukturës. Kjo përfshin adresimin e pasigurive në të ardhmen, integrimin e masave të përshtatjes dhe zbutjes, si dhe mobilizimin e investimeve. Duke i dhënë përparësi përshtatjes së infrastrukturës me një klimë në ndryshim dhe duke përqafuar qëndrueshmërinë, ne mund të hapim rrugën për një të ardhme më të sigurt.
Burimi: Inxhinieri i ndërtimit, Hektor Kusaku
