Ekonomia e Shqipërisë pritet të ruajë një trend pozitiv rritjeje prej 3.3% në vitin 2024, sipas raportit të fundit të Bankës Botërore për Ballkanin Perëndimor. Kjo rritje mbështetet kryesisht në tri shtylla: konsumin privat, turizmin dhe sektorin e ndërtimit. Për vitin 2025, parashikohet një rritje e moderuar prej 3.4%, teksa për atë pasues pritet e njëjta normë rritjeje ekonomike, e cila mund të zbresë deri në -0.1% poshtë trendit rritës të viteve të fundit.
Treguesit socialë dhe ekonomikë tregojnë përmirësime të dukshme. Varfëria ka shënuar rënie dhe pritet të vazhdojë të ulet falë rritjes së të ardhurave nga puna. Sektori privat ka regjistruar rritje të punësimit, me një rritje mesatare të pagave prej 12.7% në të gjitha industritë gjatë vitit të kaluar. Inflacioni po tregon shenja zbutjeje, ndërsa të ardhurat buxhetore kanë shënuar një rritje 8% deri në korrik 2024, krahasuar me vitin paraprak.
Perspektiva afatgjatë e Shqipërisë do të varet nga dy faktorë kryesorë: rimëkëmbja e ekonomisë globale dhe zbatimi i reformave strukturore. Aspirata për anëtarësim në BE vazhdon të shërbejë si shtysë kryesore për reformat. Për të arritur një rritje më të lartë ekonomike, vendi duhet të përshpejtojë reformat qeveritare që synojnë rritjen e produktivitetit, përmirësimin e klimës së biznesit dhe thellimin e integrimit në tregjet ndërkombëtare.
Pavarësisht këtij optimizmi të moderuar, rajoni mbetet i ekspozuar ndaj disa rreziqeve, përfshirë ngadalësimin e rritjes globale, mundësinë e rikthimit të inflacionit, pasiguritë politike dhe fenomenet ekstreme të motit. Megjithatë, faktorët e brendshëm vazhdojnë të mbështesin një përshpejtim të moderuar të rritjes ekonomike në të gjithë Ballkanin Perëndimor.
Rajoni i Ballkanit Perëndimor po përballet me sfida serioze nga ndryshimet klimatike që pritet të sjellin dëmtime të konsiderueshme ekonomike. Vitet e fundit është shënuar një rritje e ndjeshme e stresit nga nxehtësia, me temperatura të larta dhe thatësira më intensive që kërcënojnë drejtpërdrejt stabilitetin dhe produktivitetin e rajonit.
Krahasuar me periudhën 1961-1980, temperatura mesatare në rajon është rritur me 1.2°C. Ndërkohë, reshjet e shiut kanë pësuar një rënie prej 0.2%, duke u shoqëruar me një paqëndrueshmëri gjithnjë e më të lartë.
Sipas një modeli që analizon tri rreziqet kryesore klimatike (përmbytjet lumore, thatësirat dhe stresin nga nxehtësia për punëtorët), Serbia pritet të jetë vendi më i prekur, e ndjekur nga Bosnja dhe Hercegovina. Përmbytjet parashikohen të jenë faktori më dëmtues për ekonomitë e të gjitha vendeve të Ballkanit Perëndimor (WB6). Konkretisht, Serbia pritet të humbasë rreth 15% të PBB-së deri në vitin 2050, ndërsa Shqipëria rreth 7%.
Përshtatja me ndryshimet klimatike në Ballkanin Perëndimor kërkon investime të konsiderueshme, të cilat janë thelbësore për të zbutur dëmet e pritshme. Kostot e investimeve për përshtatje me kushtet e klimës parashikohen të jenë më të larta në vitet e para dhe gradualisht të ulen me kalimin e kohës.
Konkretisht, shpenzimet e nevojshme për rajonin janë:
Periudha 2025-2030: Mesatarisht 1.5% e PBB-së në vit
Periudha 2031-2040: Mesatarisht 1.3% e PBB-së në vit
Periudha 2041-2050: Mesatarisht 1.2% e PBB-së në vit
Këto investime, edhe pse të kushtueshme, janë shumë më të ulëta se dëmet e parashikuara që do të shkaktohen nëse nuk merren masa. Ndërhyrjet e hershme dhe investimet parandaluese mund të jenë vendimtare për të siguruar qëndrueshmërinë afatgjatë ekonomike dhe mjedisore të rajonit.
Burimi:
World Bank Group, Retaining the Growth Momentum
